We weten allemaal dat ‘pedagogisch-didactisch’ handelen de basis is van ons vak. Maar hoe pakken we dat online aan? Op deze pagina vind je een aantal handvatten en voorbeelden.
De pedagogische (opvoedkundige) rol van het onderwijs is voor onze vmbo-collega’s groter dan voor onze mbo-collega’s, die vaak oudere BBL-ers lesgeven, maar het is en blijft de basis voor iedere docent. Het gaat er om dat ieder lesmoment, iedere interactie met de jongere, een pedagogisch moment is. Oftewel, een moment waarop je de jongere bewust en (vaker) onbewust iets leert, iets meegeeft over jou, over de jongere zelf, en misschien wel over het leven. Online pedagogisch begeleiden is lastiger omdat je een deel van je non-verbale en fysiek repertoire mist. Bouw bewust online contactmomenten met leerlingen in, waarbij je de tijd neemt om met ze te praten over bijvoorbeeld hun ervaringen met het onderwijs op afstand, de thuissituatie of de dynamiek in de klas.
Er zijn meerdere manieren om digitaal leren te ontwerpen. Curio gebruikt het 5-fasenmodel van professor Salmon als ‘kapstok’. Haar model beschrijft beschrijft de fases die een groep van studenten doorloopt wanneer zij beginnen met online of blended leren binnen een cursus of opleiding en geeft docenten handvatten hoe de begeleiding per fase vorm te geven.
Fase 1 en 2 focussen nog amper op de inhoud maar vooral op het realiseren van de juiste randvoorwaarden. Vanaf fase 3 ben je als docent/begeleider in staat de lerende tot basaal online leren te brengen.
Fase 1. zorgen voor online toegang/platforms en dat studenten terugkeren
Fase 2. creëren van een online leergemeenschap/groep (sociale randvoorwaarden)
Fase 3. online faciliteren basaal leren (informatie-uitwisseling)
Fase 4. online faciliteren diep leren (kennisconstructie)
Fase 5. online begeleiden bij ‘leren leren’ (metacognities en reflectie)
Voor veel onderwijsteams van Curio is de uitdaging: hoe faciliteer je optimaal leerrendement bij afstandsleren?
Het 5-fasenmodel kan hierbij helpen.
Iedere docent die in de fysieke klas zijn lessen sterk didactisch heeft ontworpen heeft hier online profijt van. Als je werkt vanuit leerervaringen voor studenten en werkvormen die aanzetten tot actief leren is dat behulpzaam bij een ‘blended’ herontwerp.
Zowel de wetenschap als onze eigen praktijkervaring biedt ons handvatten wat werkt om het leren te laten beklijven. Het gebruik van zoveel mogelijk leerbreinprincipes in je digitale of fysieke les helpt om (het brein van) de leerling in een lerende toestand te brengen.
1. Veilige leeromgeving en relatie De positieve werkrelatie die de docent met iedere student aangaat en een veilige sfeer in de online klas zijn essentieel om leren mogelijk te maken.
2. Nieuwsgierigheid Een lerende leert het beste als de uitdaging groot is, de stress niet te hoog is (en ook niet te laag) en als hij nieuwsgierig is (of wordt gemaakt).
3. Krachtige leeromgeving Indien de context waarin iemand leert beroepsrealistisch is, dan zal het geleerde beter kunnen worden opgeroepen in vergelijkbare situaties (transfer).
4. Herhalen en oefenen De eerste zes weken na het leren zijn cruciaal om het geleerde te herhalen in steeds wisselende werkvormen.
5. Co-creatie/samenwerking Het brein van de lerende vindt het prettig om zelf informatie te ordenen, betekenisvolle patronen te maken en te ontdekken, vooral in interactie met elkaar.
6. Focus Leren lukt beter als de lerende het nut ziet. Focus (aandacht richten) is noodzakelijk om te leren. Het richten van aandacht speelt een rol bij het doorsturen van informatie naar het kortetermijngeheugen.
7. Zintuiglijk rijk Onderwijs dat meerdere zintuigen aanspreekt in het leerproces zorgt ervoor dat het geleerde beter beklijft en sneller op te halen is.
8. Voortbouwen Voorkennis activeren zorgt er voor dat nieuwe kennis gemakkelijker kan worden gekoppeld en daardoor wordt nieuwe kennis sneller en beter opgenomen.
9. Feedback Positieve feedback geven op het juiste niveau en op het juiste moment heeft een sterk effect op leren.
10. Sturing en structuur Pubers hebben sturing nodig om te kunnen leren samenwerken, plannen en organiseren, reflecteren en omgaan met onverwachte situaties.
