Als we een groter aandeel online lessen verzorgen, leeft de vraag hoe we niveau en voortgang van de lerende volgen. Het helpt onderscheid te maken tussen formatief toetsen en formatief handelen. Voor afstandsonderwijs is het onderscheid essentieel. Dat komt omdat niveaubepaling hierbij belangrijker wordt. In het vo wordt regelmatig gekozen voor een formatieve aanpak.
Hier volgen enkele handvatten:
1. Wat is het doel?
Formatief toetsen wordt ingezet om de student / leerling inzicht te geven in het eigen leerproces en om je lessen / het lesprogramma af te stemmen (maatwerk). Het lijkt een open deur maar vooraf bepalen welke Leerdoelen / trainingsdoelen je richting het einddoel (meestal
examens / bepaald niveau) tussentijds wilt peilen is essentieel.
2. Synchroon of asynchroon?
Wil je tijdens de online les bijvoorbeeld door een competitieve quiz formatief bepalen of de studenten/leerlingen de stof beheersen (synchroon), of geef je ze een opdracht mee voor in hun eigen tijd (asynchroon)?
3. Welke vorm?
Een (online) formatieve toets hoeft geen standaardtoets te zijn; het gaat erom dat de student/leerling inzicht krijgt in wat hij wel of niet beheerst. Dit kan ook door het geven van een presentatie, het vullen van een portfolio, het maken van bewijskaarten, het maken van een poster of het interviewen van een klasgenoot/expert. Zolang leerlingen het leerdoel of trainingsdoel maar kunnen ‘bewijzen’ met de vorm van de toets. O.a. Mentimeter, Padlet, Classroomscreen, PeerWise, Flipquiz of Socrative kunnen daarbij helpen.
4. Automatisch nakijken?
Veel tools, zoals MS Forms, Quizizz of Quizlet, geven de student/leerling direct inzicht of de antwoorden goed of fout zijn. Dit scheelt in tijd, maar betekent ook dat je vrijwel alleen meerkeuzevragen kunt gebruiken.
5. Frequentie en begeleiding
Zowel fysiek als online bestaat het gevaar van ondertoetsen (te laat vertragers/versnellers in beeld) als overtoetsen (toetsmoeheid/motivatieverlies). Als een groter deel van het onderwijs online plaatsvindt zien we de toetsfrequentie vaak wat omhoog gaan omdat je als docent een deel van de voortgangssignalen in de klas mist. Des te groter het belang van korte individuele voortgangsgesprekken. Laat de leerling kort zelf verwoorden hoe deze er per onderdeel of vak voor staat, wat er goed/niet goed gaat en wat er nodig is voor de volgende stap.
Binnen het mbo heeft vrijwel ieder team een ELO of brancheplatform tot zijn beschikking om de ontwikkeling van vakspecifieke vaardigheden te volgen. Naast de voorgenoemde vormen en tools zijn Curiobreed onderstaande systemen beschikbaar om formatieve toetsen af te nemen.
Examineren of summatief toetsen is gericht op beoordeling. Curio (handboek ECD) definieert een examen als volgt: Kwalificerend examineren van kennis/vaardigheden. Examen dat meetelt voor diplomering. Voorlopig worden examens bij Curio op reguliere wijze op locatie afgenomen volgens de vastgestelde examenplannen en pta’s. Uitgezonderd examens spreken/gesprekken voeren voor talen. Zowel op vmbo als mbo kunnen deze examens digitaal worden afgenomen binnen de juiste examencondities.
Voor de coronaperiode gelden deze richtlijnen tot nader order:
Zowel binnen Curio als landelijk is uitgebreid discussie gaande over wat wel/niet mogelijk is met online examineren. Betrouwbare afname en het inperken van mogelijke fraude blijken grote uitdagingen. We sluiten niet uit dat te zijner tijd meerdere vormen van examinering online mogelijk zijn, maar voorlopig gebruiken we de beperkte contacttijd die het mbo tot haar beschikking heeft o.a. voor het afnemen van ‘fysieke’ examens.
